خواص دارویی سبزی گشنیز
سبزی گشنیز (Cilantro) یکی از گیاهان معطر و خوش طعم می باشد که هم به عنوان دارو و هم به عنوان غذا استفاده می شود. نام علمی گشنیز L. Coriandrum Sativum که متعلق به تیره چتریان یا Umbelliferae می‌باشد. گشنیز یک گیاه قوی است که برای آشپزی به صورت گشنیز خشک یا تازه مورد استفاده قرار می گیرد و بیشتر در غذاهای آسیایی و مکزیکی به کار می رود.
گشنیز حاوی ویتامین A، ویتامین C، ویتامین B6، آهن، منیزیم، کلسیم، پتاسیم و فیبر است. سبزی گشنیز به عنوان دوای معده و بهبود دهنده عمل گوارش و هضم غذا شناخته شده است و تحقیقات نشان می دهد که مصرف آن باعث دفع سرب و آلومینیوم نیز می شود. گشنیز خاصیت ضدنفخ و اشتهاآوری دارد .گشنیز به عنوان سبزی کاهش دهنده قند خون شناخته شده است و این کار را با تحریک ترشح انسولین انجام می دهد. این تاثیر به حدی است که آن را گیاه ضد دیابت نیز می نامند.
خواص و فواید گشنیز
برگ گشنیز حاوی مواد کانی و ویتامین‌های مختلفی است. همچنین در بذر این گیاه ترکیبات گوناگونی وجود دارد که میزان آنها نسبت به شرایط آب و هوایی منطقه‌ای که گیاه در آن رشد می‌کند، متغیر می‌باشد. این ترکیبات عبارتند از:
پروتئین ۳/۱ درصد، چربی ۶/۱۹ درصد، کربوهیدرات ۲۴ درصد، مواد کانی ۳/۵ درصد، فیبر ۵/۳۱ درصد و ویتامین‌های مختلف از قبیل A، B1، B2، B3 و C.
از بذر گشنیز یک نوع روغن مخصوص به دست می‌آورند که مقدار آن نسبت به شرایط آب و هوایی بین ۱/۰ تا ۷/۱ درصد متغیر است. در این روغن ترکیباتی همچون (کوری آندرول) وجود دارد که در صنعت از آن استفاده می‌کنند. از جمله موارد استفاده از این روغن در تهیه سیگار، شیرینی‌سازی و تهیه نان است.
در ایران از برگ آن در تهیه غذا و سوپ استفاده می‌کنند. به صورت خام به علت اسانس تند و زیاد آن کمتر مورد استفاده می‌باشد. آن را خشک کرده، به صورت پودر در غذاهای مختلف و همچنین به صورت ادویه و به منظور معطر کردن غذا، به مصرف می‌رسانند. در خارج از ایران، از برگ خشک شده آن به صورت ادویه برای خوش طعم کردن غذا مصرف می‌کنند. بذر گشنیز را آسیاب کرده، پودر آن را در تهیه انواع مختلف سس و نوشیدنی به کار می‌رود. از بذور آن در شیرینی‌سازی استفاده می‌شود.
اثر دارویی این گیاه از زمان‌های قدیم بر بشر اولیه معلوم و مشخص بوده است. از بذور گشنیز روغن فرار و همچنین ترکیباتی مانند تانن، سلولز و قندهای ۵ کربنی به دست می‌آورند که در صنعت موارد استعمال زیادی دارد. برگ و دمبرگ آن به عنوان یک گیاه دارویی مصرف می‌شود. برگ و بذر گشنیز ضد نفخ، مدر، محرک معده، خنک‌کننده یا تب‌نشان، ضد تعرق و ضد یرقان می‌باشد. روغن گشنیز در تهیه داروهای مختلف و به منظور از بین بردن بوی تند و زننده داروها به کار می‌رود. از آن در تهیه عطر و ادکلن استفاده می‌کنند. برای سلامت دندان و لثه ها، خوردن این سبزی بسیار مفید است، لثه ها را تقویت نموده و از خونریزی آنها جلوگیری می کند. درمان کننده جوش و آفت های دهانی است. گشنیز از بین برنده بو بد دهان است که برای این منظور خوردن سوپ یا آش گشنیز مناسب است.
