کشت، داشت و برداشت سبزی ترخون

معرفی سبزی ترخون

ترخون (Tarragon) سبزی چندساله و پایا از خانواده کاسنی است که عطر و طعم مخصوصی داشته و برای مصرف خوراکی کشت می شود. ارتفاع ترخون 30 سانتیمتر تا یک متر، برگ های قاعده ساقه آن منقسم به 3 لوب و کاپیتول های آن، کوچک به رنگ سبز و مجتمع به صورت خوشه است. ساقه برگ‌دار سبزی اگر در بین انگشتان فشرده شود بوی مشخصی بر اثر آزاد شدن اسانس از آن استشمام می‌گردد. طول برگ ها 3 تا 8 سانتیمتر و عرض آنها 0.5 تا 1.2 سانتیمتر می‌باشد. کناره‌های برگ­های ترخون صاف و بدون دندانه و گیاه فاقد کرک است. گلها فراوان و به صورت مجتمع در یک خوشه متراکم قرار می‌گیرند. رنگ گل های ترخون زرد یا قهوه‌ای تیره است. گاهی اوقات ترخون اصلا گل و بذر تولید نمی کند. ریشه های ترخون از نوع ریزوم است. گل های ترخون هرمافرودیت بوده و با باد گرده افشانی می کنند. ترخون را به عنوان سبزی خام مصرف می کنند و برای معطر ساختن خیارشور و سالاد و غیره استفاده می شود.

سبزی ترخون

نیاز محیطی سبزی ترخون

ترخون در مناطقی کشت می‌شود که از هوای گرم و آفتابی برخوردار باشد. ترخون درجه حرارت های پایین را به سهولت تحمل می‌کند، بطوری که دمای 15- درجه سانتیگراد را بدون هیچ آسیبی تحمل می‌کند. سبزی ترخون هنگام بروز هوای سرد در فصل بهار دچار سرما‌زدگی نمی‌شود و به رویش خود ادامه می‌دهد.

ترخون در طول رویش به مقادیر فراوانی آب نیاز دارد. از این رو این سبزی باید در زمین های غنی از آب کشت گردد. آبیاری برای این سبزی در مرحله تشکیل شکوفه‌ها و نیز بعد از برداشت محصول ضروری است. خاک مناسب برای کشت ترخون خاک­های با بافت متوسط (شنی-رسی) و با ضخامت زیاد لایه سطح‌الارض می‌باشد. اگر ترخون در خاک های رسی کاشته شود، عمر زیادی نخواهد داشت. سبزی ترخون در خاک های خشک عطر بیشتری پیدا می کند. PH مناسب برای ترخون 6.5 تا 7.8 است.

ترخون

خاک مناسب ترخون

برای کشت ترخون در باغچه، ابتدا متناسب با مقدار نشائی که می خواهید بکارید کرت را آماده کنید. زیر و رو کردن خاک باعث رشد بهتر سبزی می شود. مقداری خاک برگ و ورمی کمپوست را با خاک مخلوط کنید و برای کشت در گلدان مخلوط کوکوپیت + پیت ماس + خاک باغچه ترکیب خوبی است. دقت کنید زهکشی گلدان به خوبی انجام شده باشد.

کشت ترخون در گلدان

اما برای کاشت در زمین های زراعی فصل پاییز پس از برداشت محصول قبل، 40 تا 50 تن در هکتار کودهای حیوانی کاملا پوسیده به زمین هایی که در آنها ترخون کشت می‌شود اضافه کرده و با انجام شخمی عمیق (به عمق 40 تا 45 سانتیمتر) با خاک مخلوط نمود. سپس کودهای شیمیایی مورد نیاز از قبیل 80 تا 100 کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر و 120 تا 130 کیلوگرم در هکتار اکسید پتاس به خاک اضافه و شخم دیگری به عمق 30 تا 35 سانتیمتر در جهت عمود بر جهت شخم قبلی زده می‌شود. پس از جمع آوری سنگ ها و قلوه سنگ ها، کلوخه‌ها بوسیله دیسک شکسته می‌شوند و زمین تسطیح می‌گردد. اوایل بهار باید بستر خاک را برای کشت این سبزی کاملا آماده نمود.

نور مناسب ترخون

ترخون به نور زیاد خورشید احتیاج دارد. در خانه یا آپارتمان می توانید ترخون را پشت پنجره نورگیر پرورش دهید.

ترخون

زمان و فاصله کشت سبزی ترخون

سبزی ترخون را باید با گیاهان کشت کرد که سبب افزایش و گسترش علف های هرز نشوند. اوایل بهار تا اوخر خرداد ماه زمان مناسبی برای تکثیر رویشی ترخون (از طریق قلمه‌های ساقه‌ای و پاجوش) و فصل پاییز زمان مناسبی برای تکثیر ترخون از طریق تقسیم ریشه می‌باشد. انتخاب نشاء خوب مهمترین قسمت از عملیات کاشت است. ترخون 8 تا 10 سال عمر می‌کند ولی محصول آن نقطه 4 تا 6 سال بازدهی اقتصادی دارد.

کشت سبزی ترخون

کشت و تکثیر ترخون به صورت روش های زیر صورت می گیرد:

قلمه ساقه‌ای

پس از جدا کردن ساقه‌های سبز و جوان از پایه مادری آنها را در زمین مورد نظر کشت می‌کنند. تکثیر ترخون با استفاده از این روش مناسب نیست و کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سبزی ترخون

پاجوش
اطراف پایه‌های مادری 3 تا 4 ساله پاجوش های متعددی از رویش استلون ها بوجود می‌آیند که هر پاجوش از ساقه کوتاه و ریشه مناسبی برخوردار می‌باشد. چنانچه اواخر پاییز یا اوایل بهار اطراف گیاهان را به ضخامت 4 تا 5 سانتیمتر با خاک نرم بپوشانیم پاجوش های بیشتری تولید می‌شود.

در این روش در اواخر بهار (خرداد) خاک اطراف گیاهان را کنار می‌زنند و با جدا کردن پاجوش ها آنها را در زمین اصلی کشت می‌کنند. معمولا اطراف هر پایه مادری 20 تا 40 پاجوش بوجود می‌آید ولی بهتر است بیش از 10 تا 20 پاجوش از گیاه مادر جدا نشود، چون ممکن است سبب خشک شدن پایه مادری گردد. پس از انتقال پاجوش ها به زمین اصلی باید بلافاصله گیاهان را آبیاری نمود.

تقسیم ریشه

در بسیاری از کشورها از این روش برای تکثیر ترخون استفاده می‌شود به این ترتیب که اوایل بهار ریشه‌ها را از زمین خارج ساخته و قطعه قطعه می کنند. هر قطعه را در نقطه‌ای جداگانه به صورت خطی و یا متفرق می کارند .برای این کار سبزی ترخون را از ابتدا تا فاصله ۵ الی ۱۰ سانتی از ریشه آن جدا کنید. ما به ریشه نیاز داریم و باید ساقه ترخون را جدا کنیم. ریشه ترخون را تا عمق ۵ سانتیمتر داخل خاک قرار دهید. معمولا چون ریشه گسترش پیدا می کند، فاصله بین ریشه‌ها را در زمان کاشت بین ۳۰ تا ۴۰ سانتیمتر در نظر می گیرند پس از کاشت ریشه‌ها آبیاری زمین ضرورت دارد .

بعد از حدود ۴۵ روز ترخون آماده مصرف می شود. ترخون ها خود ریشه زیاد می کنند. برداشت این سبزی با توجه به وضع هوا و درجه حرارت از یک ماه بعد از کاشت صورت می گیرد. در نقاط معتدل و گرم محصول ترخون زودتر از سایر سبزی ها به دست می آید و به عنوان سبزی نوبرانه مصرف می شود .

معمولا ریشه‌های این سبزی که در یک محل کاشته شده باشد پس از ۳ سال محصول کمتری خواهند داد. لذا بایستی مجددآ نسبت به خارج ساختن ریشه‌ها و دوباره کاری آنها اقدام شود. در موقع کاشت بایستی سعی شود که ریشه‌های کهنه و پوسیده را جدا کرده از زمین خارج ساخت و ریشه‌های جوان را انتخاب نموده و کاشت. آبیاری این سبزی به فاصله هر ۵ روز ضروری است.

ترخون

داشت سبزی ترخون

در طول رویش گیاهان مبارزه مکانیکی و شیمیایی با علف های هرز ضروری است. پس از برداشت محصول برگردان کردن خاک بین ردیف ها سبب تهویه خاک و نیز سبب تسریع در رویش گیاهان می‌شود.

از آفات مهم ترخون نیز می توان به مورچه قرمز(Solenopsis Geminata)  اشاره کرد. ترخون معمولا بیماری خاصی ندارد اما در طول رویش ممکن است توسط عوامل بیماری زای قارچی نظیر قارچ عامل زنگ و قارچ عامل لکه برگی آسیب ببیند، که باید جهت مقابله با آنها از قارچ کش های مناسب استفاده نمود.

برداشت ترخون

محصول ترخون را می‌توان یک یا دوبار در سال برداشت کرد. اولین برداشت در مرحله گل‌دهی انجام می‌گیرد. اوایل تابستان زمان مناسبی برای اولین برداشت است. از اواخر شهریور تا قبل از بروز سرما می‌توان دومین برداشت را انجام داد. گیاهان باید از فاصله 7 تا 8 سانتیمتری از سطح زمین برداشت شوند در غیر اینصورت گیاهان خشک می‌شوند. در صورتی که از پیکر رویشی گیاه به عنوان سبزی یا ادویه استفاده شود، می‌توان سه بار در سال محصول را برداشت کرد.

ترخون

خواص سبزی ترخون

• ترخون دارای مقادیر بالایی ویتامین A، B و ویتامین C است. علاوه بر این دارای ریز مغذی هایی مانند روی، کلسیم، منگنز، آهن، منیزیم، پتاسیم و مس است.
• ترخون براي درد مفاصل مفيد مي‎باشد بهتر است همراه غذا خورده شود و یا كوبيده آن به‎صورت ضماد استفاده گردد.
• براي دردهاي رماتيسمي مفید می باشد.
• جويدن ترخون باعث جلوگيري از خونريزي لثه و التيام زخم‎ها مي‎شود. به دلیل داشتن خاصیت بی‏ حس‏ کنندگی در دهان، یونانیان باستان این سبزی را برای تسکین دندان درد می‏ جویدند. این سبزی همچنین در قرون وسطی به عنوان یک پادزهر برای درمان سم مارگزیدگی استفاده می ‏شده است.
• ترخون براي دل درد و دردهاي معده كه در اثر غذا به وجود آمده است مفيد مي‎باشد.
• اگر معده شما تنبل و ترشح آن ضعيف است ترخون بخوريد.
• براي پيشگيري از تصلب شرائين و بيماري هاي عروقي برگ‎هاي ترخون را جويده و ميل شود.
• ترخون تولید صفرا به وسیله ‏ی کبد را افزایش می‏ دهد و به این ترتیب به هضم و گوارش غذا کمک می‏کند و موجب افزایش سرعت فرآیند سم ‏زدایی در بدن می شود.
• افرادی که فشار خون بالایی دارند می‏توانند از این سبزی به جای نمک در غذا استفاده نمایند.
• ترخون توانایی بسیار زیادی برای مبارزه با کرم ‏های روده ‏ای دارد.